روش های صحیح مطالعه و یادگیری



روش صحیح مطالعه و یادگیری

یکی از شرایط اساسی مطالعه ، تمرکز حواس است . معمولاً دانش آموزان ، والدین یا معلمین از عدم تمرکز حواس شاگردان شکوه می کنند و همین امر باعث ایجاد افت تحصیلی در بین دانش آموزان ایرانی شده است . پس بر آن شدیم تا مطالبی چند جهت رفع این مسئله ارائه دهیم :

1- دانش آموز باید قبل از ورود معلم به کلاس ، آمادگی روانی و عصبی داشته باشد ، در غیر این صورت در تمرکز حواس خلل ایجاد می گردد .

2- پنج دقیقه قبل از شروع درس ، دانش آموز باید ساکت و آرام باشد تا تمرکز لازم به وجود آید .

3- والدین و اولیاء مدرسه باید مدرسه و منزل را برای دانش آموز به صورت محیطی خوش آیند ، آرام بخش و شادی آفرین در آورند .


شیوه های مطالعه

از شیوه های مطالعه علمی که بسیاری از صاحب نظران به آن معتقد می باشند عبارتست از :

الف – پیش خوانی و پس خوانی : یعنی دانش آموز همیشه یک درس از معلم جلوتر باشد تا آمادگی ذهنی برای فراگیری درس ایجاد گردد و بعد از فراگیری هر درس توسط معلم یک بار دیگر آن را مطالعه کند .

ب – سوال کردن : باید درس را به شیوه سئوالی مطرح کرد و پرسش ها را از خود پرسید .

ج – خط کشیدن زیر مطالب مهم : قابل ذکر است که نباید خط کشیدنها بیش از ده درصد مطالب هر درس باشد .

د – تکرار مطالب مهم : باید بعد از مطالعه درس ، مطالب مهم را از حفظ تکرار کرد .


مقدمات مطالعه

1- برای مطالعه ، فقط یک مکان انتخاب شود و آن مکان تغییر نکند .

2- در محیط مطالعه عواملی که باعث پرت شدن حواس می شود ، نباشد . مثلاً کتاب غیر درسی ، روزنامه ، عکس و ... .

3- محیط مطالعه آرام باشد .

4- در حین خستگی مطالعه نکنید .


بهداشت مطالعه

1- هوا و نور : کیفیت هوای تنفسی هم از نظر ایجاد نشاط و هم از لحاظ فراهم آوردن موجبات کسالت خیلی مهم است . تنفس در اتاق در بسته که هوا به قدر کافی در آنجا وجود ندارد ، کار درستی نیست .

2- جهت تابش نور : نور باید از سمت چپ ، بالا و با زاویه تقریبی 45 درجه به کتاب و کاغذ بتابد . زیرا اگر از سمت راست بتابد ، خصوصاً هنگام نگارش ، باعث ایجاد سایه دست بر روی کاغذ می شود که در دید اشکال ایجاد کرده و در نتیجه باعث خستگی چشم می شود .

3- استفاده از نور غیر مستقیم : بهترین نور برای مطالعه و کار ، روشنایی معمولی اتاق است که در هوای روشن به وسیله نور غیر مستقیم ایجاد شده باشد .

4- فاصله مناسب چشمها با کتاب یا کاغذ : یک چشم سالم از فاصله 30 سانتی متری می تواند حروف کتاب را تشخیص دهد . اگر از این فاصله قادر به خواندن نیستید به پزشک مراجعه نمائید .

5- نوع مرکب یا خودکار : بهترین رنگها ، رنگ آبی و مشکی است که فشار کمتری به چشم وارد می کند و مانع خستگی می شود . رنگهای قرمز ، سبز و ... دید را مشکل و باعث خستگی چشم می شوند .

6- استراحت متناوب چشمها : برای هر ساعت مطالعه یک ربع تا بیست دقیقه استراحت مفید لازم است . این استراحت نه تنها برای چشم بلکه برای مغز هم فرصت مناسبی است که یادگیری خود را مرور کند . در زمان استراحت باید به فاصله دور و بدون توجه و دقت نگاه کرد ، این کار باعث تنوع و تمدد اعصاب نیز می شود .

7- یکنواخت بودن نور محیط : نورهای محیط خصوصا اگر در زاویه دید چشمهای شما هستند باید یکنواخت باشد . یکی از معایب استفاده از چراغ مطالعه این است که تمرکز نور به سطح کتاب و تاریکی نسبی محیط اطراف باعث خستگی زودرس چشمها می شود .

8- وضع نشستن به هنگام مطالعه : وضع نشستن برای افرادی که زیاد مطالعه می کنند بسیار مهم است . نباید به صورت خمیده و یا در طرفین مطالعه نمود ، چون به تدریج باعث تغییر ستون فقرات می گردد ؛ ستون فقرات به هنگام مطالعه باید راست باشد ، باید ضمن مطالعه و در وقتهای استراحت چشمها و وضع نشستن خود را تغییر داده ، مختصری حرکت نمایید تا از رکود خون در پاها جلوگیری شود . مطالعه در حال دراز کشیدن برای چشم مناسب نیست چراکه روشنایی کتاب تامین نمی شود و خستگی زودتر فرا می رسد همچنین مطالعه در وسط روز رو به شمال مناسب نیست زیرا نور بیشتر یا کمتر از حد طبیعی به چشمها می رسد .

9- مطالعه موقع حرکت : مطالعه هنگام راه رفتن به علت تکان ، حرکت و تغییر دائمی فاصله چشمها تا کتاب باعث خستگی و ضعف چشمها می شود .

10- نور لامپهای مهتابی : به علت داشتن نوسان ، چندان مناسب نیست و بهتر است به جای استفاده از یک منبع نوری از چند چراغ استفاده نمود . نور نباید نوسان داشته باشد تا روشنایی محل مطالعه یکسان بماند .

11- تعیین اوقات و برنامه منظم برای مطالعه : اگر مطالعه در ساعات معینی از شبانه روز انجام گیرد ، آمادگی ذهنی و بدنی به هنگام مطالعه را می کاهد ، مگر اینکه زمان مطالعه کوتاه مدت باشد .

12- صرف غذا و مطالعه : بلافاصله پس از صرف غذا نباید مطالعه نمود ، زیرا به علت شروع فعالیت دستگاه گوارش پس از خوردن غذا و هجوم خون به معده و احشاء داخلی ، از میزان جریان خون در مغز کاسته می شود و آمادگی برای مطالعه کاهش می یابد .

13- تنفس هنگام مطالعه : انجام حرکات تنفسی متناسب در مطالعه بسیار مهم است . تنفس اگر نامنظم باشد ، به تدریج باعث کاهش اکسیژن خون و ایجاد حالت خواب آلودگی می شود و در نتیجه از آمادگی ذهنی برای مطالعه می کاهد .

14- آرامش فکری : در هنگام مطالعه باید از اشتغالات ذهنی و عصبانیت جلوگیری نمود . اضطراب و ناراحتی باعث از بین رفتن تمرکز حواس می شود و حافظه کسانی که دارای اضطراب و عصبانیت هستند ، به طور محسوسی از افراد عادی کمتر است .

15- ورزش و مطالعه : یکی از مشکلات اساسی در مطالعات طولانی اختلال در جریان خون است . افرادی که ساعت زیادی در شبانه روز به مطالعه می پردازند باید فعالیت و حرکات عضلانی کافی داشته باشند . چرا که در افراد پرمطالعه ، خون بیش از همه جا ، در مغز و کاسه سر گردش کرده و اختلالاتی در گردش خونشان به وجود می آید .

مقاله نویسی - ویژگی های یک مقاله علمی پژوهشی


در این نوشته به ویـژگی‌هـای کلّی یک مقاله علمی - پژوهشی برای انتشــار در نشریاتـی که مقـالات آنها مـورد داوری قرار می‌گیرند (Refereed Journals) پرداخته شده است. این نشریات یا مجلّه‌ها پس از دریافت مقاله آن را برای داوری نزد سه یا چند نفر از داوران که به موضوع مورد بحث مقاله آشنایی دارند ارسال می‌دارند. پس از دریافت نظرات و پیشنهادات داوران، در صورتی که مقاله قابلّیت انتشار داشته باشد، نشریه مقاله مورد بحث را منتشر می‌نماید. چارچوب‌های آورده شده در این نوشته نیز می‌تواند برای مقاله‌های ارسالی برای همایش‌های علمی که مقالات آنها داوری می‌شوند مورد توجّه قرارگیرد.

1- معیارهای یک مقاله علمی - پژوهشی
توصیه جدّی می‌شود که معیارهای زیر در هر مقاله علمی - پژوهشی مورد رعایت قرارگیرند. رعایت این معیارها باعث انسجام و استحکام مقاله شده و امکان پذیرش آن را در یک مجله علمی - پژوهشی افزایش می‌دهد.الف- مرتبط بودن مطالب و کامل بودن تمام موضوعات مطرح شده‌اند. استدلال‌ها و بحث‌ها در کلیت متن مرتبط هستند. منابع و مراجع ادبیات تحقیق آورده شده‌اند. منطق و پیوستگی بین استدلال‌ها رعایت شده است.
ب- برخورداری از یک سازمان منسجم: مقاله از یک ساختار شفاف مفهومی برخوردار است. عنوان‌ها و زیر‌عنوان‌های مناسب، صحیح و مرتبطی به کار برده شده‌اند. نظام ارجاع دهی با ثبات و مناسب است.
پ- برخورداری از یک محوریّت تحقیقی در کلّیت و ترکیب مقاله: تفکر خلاق، ترکیب و استدلال ظهور و بروز دارد. دقت فکری در باره عنوان اصلی دیده می‌شود. مفاهیم مرتبط به نحو مناسبی تحقیق شده‌اند. استدلال‌ها و اثبات‌ها به وسیله مدارک و مستندات یا ارجاعات پشتیبانی شده‌اند. شواهد کافی برای فهم موضوع وجود دارد. ادبیات تحقیق مورد نقد و تحلیل قرار گرفته‌اند. ارتباط لازم بین ادبیات تحقیق و موضوع مورد تحقیق مقاله ارائه شده است.

2- ساختار عمومی مقاله
یک مقاله تحقیقی به طور کلی می‌تواند در برگیرنده ساختاری مشابه ساختار زیر باشد.
1) عنوان مقاله: پرهیز از عنوان‌های کلی و روزنامه‌ای؛ استفاده از صفت و موصوف‌های لازم برای گویاتر نمودن عنوان؛ دارا بودن جذّابیت برای جذب مخاطب؛ فشرده و مختصر و یادآوردنی؛ پرهیز از اصطلاحات نامأنوس و اختصار توجه به این نکته که عنوان یک برچسب است نه جمله.2) نام نویسنده/نویسندگان: مشخص کردن نام و رابطه عضویتی نویسنده یا نویسندگان.3) چکیده: دربرگیرنده (معرفی کلی و گویای تحقیق / بیان هدف و قلمرو تحقیق، اهمیت کلّی تحقیق ، مروری فشرده بر ساختار مقاله، اشاره کلّی به نوآوری‌ها و دستاوردهای مقاله)؛ پرهیز جدی از آوردن مراجع، فرمول و علامت‌های ویژه؛ رعایت کوتاهی و فشرده بودن ( در حد یک بند و سقف 200 تا 250 کلمه)؛ توجه به این نکته که تعداد افرادی که چکیده را می‌خوانند بسیار بیشتر از کسانی است که مقاله را می‌خوانند.4) کلید واژه‌ها: تا سقف پنج کلمه و یا اصطلاح5) مقدمه: تعریف مسئله و قلمرو تحقیق؛ طرح اهمیت تحقیق؛ طرح سوابق تاریخی موضوع؛ طرح طبقه‌بندی‌ها و شاخه‌های مرتبط با موضوع؛ ارائه تعاریف اصطلاخات اصلی و علائم و اختصارات؛ مروری کلی بر بقیه مقاله. این بخش می‌تواند با بخش بعدی ترکیب شود.6) بررسی ادبیات موضوع/ سابقه تحقیق: طرح سابقه بر اساس یک نظم زمانی/ دیدگاهی/مکتب فکری یا هر طبقه‌بندی دیگر؛ طرح ارتباط ادبیات مورد بررسی با موضوع تحقیق؛ بیان نقاط قوّت، ضعف و محدودیت‌های ادبیات موضوع؛ صرف نظر از طرح مطالب شخصی و تعصب آمیز؛ طرح یافته‌های موافق و مخالف در ادبیات؛ ارائه روند و سیر تحقیق و طرح جهت‌گیری آن؛ نقد و بررسی تئوری‌های طرح شده؛ مشخص کردن محدوده زمانی مورد بررسی؛ برقراری ارتباط بین ادبیات موضوع با موضوع مورد تحقیق.7) بدنه اصلی مقاله: متشکل از یک تا چند بخش و در برگیرنده اصل تحقیق و مطالعه نظیر روش و متدولوژی، فرضیات، مدل ریاضی.8) نتایج ارائه خروجی‌های آزمایش‌ها، مدل‌ها یا محاسبات.9) بحث در باره نتایج: استخراج اصول،روابط و ارائه تعمیم‌های ممکن؛ ارائه تحلیل مدل یا تئوری؛ ارائه ارتباط بین نتایج و تحلیل‌ها. جمع بندی و نتیجه‌گیری طرح نتایج مهم و پیامدهای آنها؛ بیان استثناء ها و محدودیت‌ها؛ طرح افق‌های تحقیقاتی برای ادامه و توسعه تحقیق.10) سپاسگزاری (در صورت نیاز): قدردانی از مؤسسات و یا اشخاصی که در به ثمر رسیدن تحقیق و یا بهتر انجام شدن فعالیت‌های مربوط به مقاله تأثیرگذار بوده‌اند.11) منابع: ارائه فهرست مرتب شده منابع.12) پیوست‌ها (در صورت نیاز): ارائه مطالب ضروری برای فهم و پشتیبانی از مطالب اصلی مقاله.

3- موارد ویرایشی
رعایت ملاحظات دستوری در جملات و سعی در نوشتن جملات کوتاه و گویا؛ شماره گذاری عنوان بخش‌ها و زیربخش‌ها؛ شماره گذاری روابط و فرمول‌ها؛ ارائه شرح مفید و گویا در بالای جداول و پائین شکل‌ها؛ شماره گذاری جداول و شکل‌ها به طور جداگانه؛ ارجاع دهی به هر جدول و یا هر شکل در متن از طریق شماره مربوطه؛ رعایت دندانه‌گذاری مناسب به منظور تفکیک بهتر و خواناتر نمودن نوشتار؛ پرهیز از شکسته‌شدن کلمات در دو خط متوالی (نظیر "می" در آخر خط و "شود" در ابتدای خط بعدی)؛ پرهیز از کپی‌کردن تصاویر ناخوانای مراجع و منابع، سعی در بازطراحی آنها با ذکر دقیق مأخذ در ذیل آنها.

4- نکات ویژه
سعی جدی در ثبات رویه‌های اتخاذ شده در نوشتار مقاله (مانند اندازه حروف، ضخامت خطوط در جداول و شکل‌ها، نوع خطوط لاتین در کلمات لاتین, فاصله شماره‌ها با متن یا روابط)؛ الگوبرداری از ساختار آخرین مقالات منتشر شده در نشریه یا ژورنال هدف (نشریه‌ای که قصد دارید مقاله خودرا برای انتشار ارسال دارید)؛ ارائه مقاله کامل شده به اشخاص مطّلع و مرتبط با موضوع مقاله و دریافت نظرات آنان و انجام عمل بالعکس در مورد آنان؛ واگذاری تهیه مقالات مروری به محققان با تجربه و نویسندگانی که در زمینه مورد بررسی صاحب نظر بوده و لااقل چند مقاله در این رابطه منتشر نموده‌اند؛ اطمینان از دسترسی به مقالات مرجع مربوط به موضوع مقاله به ویژه مقالات جدید؛ رعایت امانت، صداقت و اخلاق از اصول مهم هر فعالیت علمی و تحقیقی است. مراعات نمودن این اصول از ضرورت بسیار بالائی برخوردار است.

انشای تشریحی یا توضیحی چیست ؟



انشای تشریحی یا توضیحی نوعی نگارش است که در آن پیرامون موضوع توضیح بیشتر داده می شود . برای مثال از مامی خواهند در باره کوه دماوند انشایی بنویسم . درحقیقت از ما خواسته اند در باره ی کوه دماوند توضیح بدهیم تا ذهن خواننده کاملاً روشن شود .

اغلب برای این کار داشتن اطلاعات ضروری است . قبل از هر چیز باید به مطالعه و تحقیق پرداخت . بدون داشتن آگاهی نمی توان چیزی نوشت . از ذهن خالی مطلبی بیرون نمی تراود . باید ذهن خود را پربار کنیم . با مشاهده – مطالعه و اندیشیدن

گاهی به مشاهده و تحقیق وبررسی نیاز نداریم و فقط با کمک اندیشه می توانیم این کار را انجام دهیم . برای مثال اگر از ما بخواهند هدف خود را از تحصیل توضیح دهیم تنها از راه اندیشیدن می تواند به این کار بپردازیم .

چگونه یادداشت برداری کنیم ؟


یادداشت برداری یکی از مهمترین مهارتهای یادگیری است که به شما در فهم مطالب بسیار کمک می کند. اگر جزوه ای دقیق و منظم داشته باشید می توانید آن را سالیان سال نگه داشته و در مراحل مختلف تحصیل از مطالب آن بهره ببرید. با دنبال کردن مراحل زیر و تمرین آنها، می توانید این مهارت را در خود پرورش دهید.

به نکات زیر توجه کنید:

1- هنگام شروع کلاس برای یادداشت برداری آماده باشید. وسایل خود را پیش از شروع کلاس آماده کنید.
2- عوامل مزاحم را از خود دور کنید. صحبت کردن، خوردن، خندیدن و مسائلی از این قبیل یادداشت برداری شما را دچار اشکال می کنند.
3- بطور فعالانه در بحث و موضوع درس شرکت کنید. سؤال کنید. پاسخ دهید و اشکالات خود را بپرسید.
4- به صحبت‌های معلم با دقت گوش کنید. به مطالبی که معلم بر روی آنها تاکید می کند، دقت کنید. به دنبال عباراتی نظیر این باشید: " نکته مهم این است که …"، " بطور خلاصه می توان گفت که… ". مطالبی را که معلم بر روی تخته می نویسد، یادداشت کنید.
5- نکات مهم درس را تشخیص دهید. مطمئن شوید که نکات مهم را به درستی تشخیص داده و یادداشت کرده‌اید.
توجه داشته باشید که اگر معلم مطلبی را چند بار تکرار می کند، احتمالا آن مطلب بسیار مهم است.

یادداشت برداری آگاهانه و منظم

1- لازم نیست تمام کلمات معلم را بنویسید.
2- فقط نکات مهم و مطالب اصلی را یادداشت کنید.
3- از کلمات کلیدی استفاده کنید و حروف اختصار بکار ببرید تا سرعت نوشتن شما بیشتر شود.
4- مطالب را بطور واضح بنویسید تا در مرور آنها به اشکال بر نخورید.
5- هنگامی که معلم مطالب مهمی را توضیح می دهد، ابتدا به دقت گوش کنید و سپس آن مطلب را بطور خلاصه بنویسید.
6- جزوه شما باید خلاصه ای از یک درس باشد، به این صورت که:
الف- موضوع اصلی را بالای صفحه بنویسید.
ب- نکات مهم مربوط به آن موضوع را شماره گذاری کرده و به ترتیب بنویسید.
ج- در زیر هر مطلب، جزئیات مربوط به آن را بنویسید و با حروف الفبا نشانه گذاری کنید.

بعد از کلاس

1- بلافاصله بعد از کلاس یادداشت‌های خود را مرور کنید، در این هنگام ذهن شما آمادگی بیشتری برای این کار دارد.
2- نکات مهم را مشخص کرده و نکات غیرضروری را حذف کنید.
3- زیر نکات و مطالب مهم خط بکشید.
4- اگر مطلبی به نظرتان می رسد، به آنها اضافه کنید.
5- جزوه‌ها را دسته بندی و تنظیم کنید.
با مرور و تنظیم جزوه‌ها، ده دقیقه بعد از کلاس، در وقت خود صرفه جویی کنید. توجه داشته باشید که هرچه دیرتر این کار را انجام دهید، تنظیم و تشخیص مطالب مهم برای شما سخت تر می شود و زمان بیشتری می گیرد.